نزاع ها و دعواهایی که بر سر ملک و املاک وجود دارد، باعث شده گاهی اوقات به واژه ها و یا عباراتی برخورد کنید که تا به حال حتی نام آنها به گوشتان نخورده است. گاهی نداشتن اطلاعات در این زمینه می تواند برایتان خسارت های جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
یکی از عباراتی که ممکن است تا به حال در مورد آن چیزی نشنیده باشید، دعوای تخلیه ید است. کسانی که با مستاجرهای بد قلق مواجه می شوند، ممکن است مجبور به طرح این دعوا شده باشند. ما نیز در این نوشتار قصد داریم به صورت کاملا ساده و روان در مورد این عبارت توضیحاتی را ارائه کنیم.
دعوای تخلیه ید چیست؟
دعوای تخلیه ید زمانی مطرح می شود که شما ملکی را در اختیار دارید و آن را برای مدتی مشخص به فرد دیگری اجاره می دهید. اگر بعد از پایان مدت اجاره، مستاجر حاضر نشود ملک شما را تخلیه کند، می توانید بر علیه او دعوای تخلیه ید را مطرح کنید و به این ترتیب دادگاه او را مجبور خواهد کرد که ملک را به شما تحویل دهد و از آن خارج شود.
علاوه بر این مورد اگر شما به فرد دیگری اجازه استفاده از مال منقول و یا غیر منقولی را داده باشید و بعد از طی مدتی، از اذن و اجازه ای که داده اید پشیمان شوید، در صورتی که فرد حاضر نباشد مال منقول و یا غیر منقول را در اختیارتان قرار دهد دعوای تخلیه ید مطرح می شود و شما از این طریق می توانید به مال خود مجددا دسترسی پیدا کنید.
خلع ید و تخلیه ید
واژه دیگری که در شکایت های سر ملک و املاک و یا اموال ممکن است با آن مواجه شوید خلع ید است. خلع ید و تخلیه ید ممکن است با یکدیگر شباهت هایی از نظر ظاهری داشته باشند اما در واقع این طور نیست. در این قسمت به تفاوت هایی که این دو با هم دارند اشاره می کنیم تا اگر با مورد این چنینی برخورد کردید، بدانید که چه کاری باید انجام دهید.
خلع ید چیست؟
برای آنکه معنی این عبارت به صورت واضح برایتان روشن شود، بهتر است در قالب یک مثال به توضیح آن بپردازیم. تصور کنید شما یک خانه و یا یک مغازه دارید و برای مدت یک سال از شهری که ملک شما در آن قرار دارد خارج می شوید. در طی مدت زمانی که شما در شهر محل سکونتتان حضور ندارید، فرد دیگری بدون کسب اجازه از شما، از ملکتان استفاده می کند. وقتی متوجه این قضیه می شوید از فردی که در حال سوء استفاده از ملک شماست و آن را به تصرف خود در آورده است، درخواست می کنید که ملک را تخلیه کند، اما او از این عمل سر باز می زند. اینجاست که شرایط برای خلع ید فراهم شده و شما می توانید با در دست داشتن سند ملکیت خود، از این فرد شکایت کرده و او را مجبور کنید ملک شما را تخلیه کند.
برای آنکه بتوانید این دعوا را مطرح کرده و آن را پیگیری کنید باید به شورای حل اختلافی که ملک شما در آن واقع شده است مراجعه کنید و بقیه مراحل را از این طریق پیگیری نمایید.
نکته ای که در مورد خلع ید باید حتما به آن دقت شود، مساله مالکیت است. اگر فردی بخواهد دعوای خلع ید را عنوان کند حتما باید مالک قانونی و یا نماینده قانونی و وکیل مالک باشد تا بتواند این دعوا را مطرح کرده و آن را پیگیری کند.
تفاوت های خلع ید و تخلیه ید در چیست؟
یکی از تفاوت هایی که خلع ید با تخلیه ید دارد، به مساله اجازه و قرارداد بر می گردد. اگر فردی بدون اجازه شما و بدون نوشتن قرارداد، ملکتان را به تصرف خود درآورد در این صورت، دعوای خلع ید مطرح می شود. اما در صورتی که بین مالک و مستاجر یک قرارداد و یا اجازه نامه برای استفاده از ملک وجود داشته باشد، تخلیه ید مطرح می شود. در دعوای خلع ید ما با واژه ای به نام غصب مواجهیم. اما در تخلیه ید، بحث بر سر ملکی است که قبلا با اجازه و قرارداد در اختیار فرد دیگری قرار داده شده است.
تفاوت دیگر خلع ید و تخلیه ید به موضوعی بر می گردد که بر سر آن اختلاف وجود دارد. تخلیه ید را می توان هم در مورد اموال منقول و هم در مورد اموال غیر منقول طرح کرد. اما خلع ید را تنها در مورد اموال غیر منقول می توان عنوان کرد.
مرجعی که باید برای رسیدگی دعوای تخلیه ید به آن مراجعه کرد، شورای حل اختلاف است. اما برای بررسی دعوای خلع ید باید به دادگاه مراجعه کرد.
دعوای خلع ید یک دعوای مالی است و تخلیه ید، یک دعوای غیر مالی است. بنابراین هزینه ای که برای بررسی این دو باید پرداخت شود نیز با یکدیگر تفاوت دارد. هزینه دادرسی تخلیه ید از هزینه دادرسی خلع ید کمتر است.
دعوای تخلیه ید بر علیه کسی عنوان می شود که این فرد از ابتدا غاصب نبوده اما خلع ید بر علیه کسی تنظیم می شود که هیچ گونه حقی برای تصرف برای ملک نداشته است.
نتیجه دعوای تخلیه و خلع نیز با یکدیگر متفاوت است. در تخلیه، دستور و در خلع، حکم صادر می شود.
در چه شرایطی می توان دستور تخلیه ید را باطل کرد؟
درست است که دستور تخلیه ید از ناحیه یک مرجع قانونی صادر شده است، اما در صورتی که مستاجر یکی از شرایط زیر را اعلام کند می تواند این دستور را باطل کند.
- اگر مستاجر بتواند ثابت کند که مدت اجاره را تمدید کرده است، دعوای تخلیه ید شامل حال او نشده و می تواند به اقامت در ملکی که دستور تخلیه آن صادر شده بود، ادامه دهد.
- اگر ملک به فرد دیگری انتقال پیدا کند و مالک قبلی از این دعوا سودی به دست نیاورد، دعوای تخلیه ید باطل می شود. البته اگر مالک جدید درخواست تخلیه ید را مطرح نکند.
- اگر ثابت شود که فردی که دعوای تخلیه ید را مطرح کرده است، اصلا مالک قانونی ملک نیست در این شرایط نیز این دعوا باطل می شود و باید دعوای خلع ید را بر علیه مالک غیر قانونی و متصرف مطرح کرد.
